عارضه های مادرزادی بچه ها؛ از پیشگیری تا درمان - وبلاگ بازسازی ساختمان

به گزارش وبلاگ بازسازی ساختمان، بعضی از نوزادان که متأسفانه تعداد آن ها در کل دنیا در حال افزایش است، با عارضه های ویژه ای متولد می شوند که ممکن است تا آخر عمر خود با عوارض و مسائل آن درگیر باشند. با این که دلیل قطعی عارضه های مادرزادی معین نشده است، اما با انجام پیشگیری های خاص می توان احتمال بروز آن را کاهش داد.

توضیحات کلی دربارۀ عارضه های مادرزادی بچه ها

بر اساس آمار به دست آمده هر سال در سراسر جهان چیزی حدود 303000 نوزاد در 4 هفتۀ اول زندگی بر اثر عارضه های مادرزادی بچه ها از جهان می فرایند. عارضه های مادرزادی که از آن با عنوان ناهنجاری های مادرزادی هم یاد می گردد، اگر درمان و کنترل نگردد در دراز مدت و در دوران نوجوانی، جوانی و بزرگسالی به ناتوانی های مهم و حیاتی خواهد انجامید. وجود عارضه های مادرزادی بچه ها می تواند تأثیر مخربی بر خانواده ها، جامعه، سازمان های بهداشتی و اجتماعی بگذارد.

شایع ترین عارضه های مادرزادی نقص ها و اختلالات قلبی و عروقی و تنفسی، نقص های سیستم عصبی و عارضۀ سندروم داون است. با وجود این که عارضه های مادرزادی بچه ها می تواند دلایل وراثتی و ژنتیکی، تغذیه ای، عفونی و یا محیطی داشته باشد، اما شناسایی دقیق دلیل یا علل قطعی ایجاد آن آسان نیست و محققان هنوز دلیل های اصلی آن را کشف نکرده اند. می توان به وسیله واکسیناسیون، مصرف اسیدفولیک یا ید و مراقبت های کامل پیش از بارداری و حین بارداری از برخی عارضه های مادرزادی بچه ها جلوگیری کرد و یا شدت این عارضه های مادرزادی را کاهش داد.

تعریف عارضه های مادرزادی بچه ها چیست؟

عارضه های مادرزادی بچه ها را می توان وجود ناهنجاری های ساختاری یا عملکردی در قسمتی از بدن ، مثلاً اختلالات متابولیک، تعریف کرد. عارضه های مادرزادی در داخل رحم مادر اتفاق می افتد و می تواند پیش از تولد، در هنگام تولد و یا مدتی پس از تولد کودک تشخیص داده گردد.

دلیل ایجاد و بروز عارضه های مادرزادی بچه ها چیست؟با این که در حدود 50 درصد مواقع نمی توان برای عارضه های مادرزادی فقط یک دلیل را نام برد، اما به طور کلی برخی از عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و وراثتی در بروز عارضه های مادرزادی بچه ها دخیل هستند.

عوامل ژنتیکی عارضه های مادرزادی بچه ها

ژن ها نقش مهم و مشخص نماینده ای در بروز بسیاری از عارضه های مادرزادی ایفا می نمایند. این نقش ممکن است به صورت وراثتی و انتقال آن به نوزاد و یا به صورت تغییرات ناگهانی ژن که به جهش ژنی معروف است باشد. ارتباط خونی والدین با یکدیگر (ازدواج فامیلی) اندازه احتمال بروز عارضه های مادرزادی بچه ها را افزایش می دهد و خطر مرگ و میر در نوزادان، ناتوانی ها و کم توانی های فکری و ذهنی و سایر عارضه های مادرزادی را هم دو برابر می نماید. در برخی از جوامع قومی مثل یهودیان اشکنازی و یا فنلاندی، جهش های نادر ژنتیکی مثل فیبروز کیستیک و هموفیلی C شیوع نسبتاً زیادی دارد.

عوامل اجتماعی و مالی بروز عارضه های مادرزادی بچه ها

در خانواده هایی که کم عایدی و محروم هستند و با محدودیت منابع تغذیه ای، رفاهی و... هم روبرو اند، اندازه بروز عارضه های مادرزادی بسیار بیشتر و شدیدتر است. تخمین زده شده است که حدود 94 درصد انواع مختلف عارضه های مادرزادی بچه ها در کشورهای کم عایدی و یا با عایدی میانه ظاهر می گردد و دلیل آن هم عدم دسترسی کافی زنان باردار به منابع تغذیه ای و درمانی مناسب، قرار گرفتن مادران در معرض انواع دخانیات و مواد الکلی و عفونت ها، دسترسی نداشتن به مراقبت های بهداشتی و غربالگری می باشد.

تأثیر سن مادر بر بروز عارضه های مادرزادی بچه ها

سن مادر هم یکی از عوامل مشخص نمایندۀ ظهور یا عدم ظهور عارضه های مادرزادی در نوزادان و رشد غیر طبیعی جنین در داخل رحم است. هر چه سن مادر بالاتر باشد احتمال خطر ناهنجاری های کروموزومی مثل سندروم داون هم افزایش پیدا خواهد نمود.

تأثیر عوامل محیطی بر بروز عارضه های مادرزادی بچه ها

قرار گرفتن مادران باردار در معرض برخی از آفت ها و سموم و مواد شیمیایی و یا برخی از داروهای خاص، مصرف کردن الکل و دخانیات و انجام پرتو درمانی بر روی مادر باردار ممکن است خطر ابتلای جنین به یکی از عارضه های مادرزادی را افزایش دهد. از دیگر عوامل افزایش دهندۀ احتمال ابتلای جنین به عارضه های مادرزادی می توان به زندگی کردن مادر در محل های تخلیۀ زباله و آلوده، معادن، محل های ذوب آهن و... اشاره نمود.

تأثیر عفونت ها بر بروز عارضه های مادرزادی بچه هااگر مادر در دورۀ نزدیک به بارداری و یا حین بارداری به عفونت هایی مثل سفلیس و سرخچه مبتلا گردد، جنین او در معرض ابتلا به عارضه های مادرزادی شدید قرار خواهد گرفت.

تأثیر شرایط تغذیه ای مادر بر اندازه بروز عارضه های مادرزادی بچه ها

کمبود آهن در بدن مادر باعث می گردد که کودک با ناهنجاری هایی در سیستم عصبی اش متولد گردد. بعلاوه مصرف بیش از حد و کنترل نشدۀ ویتامین A هم می تواند بر اندازه و نحوۀ رشد جنین تأثیر بگذارد.

برای پیشگیری از بروز عارضه های مادرزادی چه اقداماتی می توان انجام داد؟

با اینکه تقریباً هیچ وقت نمی توان از هیچ راهی احتمال بروز عارضه های مادرزادی بچه ها را به صفر رساند، اما می توان با انجام اقداماتی اندازه خطر را کمتر کرد:

مهم ترین و اولین عامل سلامت جنین، سالم بودن مادر اوست. جوامع و خانواده ها باید تمام کوشش خود را برای پرورش دختران نوجوان خود به کار بگیرند و مراقب سالم بودن رژیم غذایی او، متناسب بودن وزن و نحوۀ زندگی دخترشان باشند تا در آینده هم از بروز عارضه های مادرزادی بچه ها به صورت خود به خود پیشگیری شده باشد.

رژیم غذایی دختران باید سرشار از مواد معدنی، ویتامین ها و به ویژه اسید فولیک باشد.

مادران نباید به هیچ عنوان دخانیات و یا مواد الکلی مصرف نمایند؛ به ویژه در دوران بارداری.

زنان باردار و یا زنانی که در سن باروری هستند نباید به مناطقی سفر نمایند که عفونت در آنجا شایع باشد. اندازه وجود عفونت با بروز عارضه های مادرزادی ارتباط مستقیم دارد.

مادران باردار باید در دوران بارداری دیابت خود را در صورت لزوم با انسولین و داروها کنترل نمایند و اندازه وزنشان را هم مدیریت نمایند.

زنان باردار نباید داروهای پرتو درمانی مصرف نمایند و در معرض پرتوهای تصویربرداری و ... قرار بگیرند.

برای پیشگیری از بروز عارضه های مادرزادی بچه ها، مادران باید در دورۀ بارداری واکسن هایی مثل سرخچه را دریافت نمایند.

آموزش تمام اقشار جامعه می تواند نقش مشخص نماینده ای در اندازه و نحوۀ پیشگیری از عارضه های مادرزادی داشته باشد. اگر افراد جامعه و به خصوص دختران و زنان از سنین پایین با موارد و نکات بهداشتی و سلامت و بعلاوه لزوم غربالگری پیش از بارداری آشنا شده باشند، احتمال بروز عارضه های مادرزادی بچه ها هم تا اندازه قابل توجهی کاهش می یابد و به تبع آن جامعۀ سالم تر و پویاتر و شادتری خواهیم داشت.

منبع: www.who.int

منبع: راسخون