دوباتن چگونه رنج ها را می کاهد؟ - وبلاگ بازسازی ساختمان

به گزارش وبلاگ بازسازی ساختمان ، نشست مجازی نقد و آنالیز کتاب سرگذشت فلسفه غرب با حضور یاسر پوراسماعیل، بابک عباسی و میثم محمدامینی، سه شنبه 27 خرداد برگزار شد.

در ابتدای این نشست، علی اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی مؤسسه شهر کتاب ضمن تسلیت شهادت امام صادق(ع) گفت: شهر کتاب به مناسبت یکصد و شصتمین سال ولادت چخوف، نویسنده مشهور روسی، از اول تا هشتم تیرماه، برنامه یک هفته با چخوف را برگزار می نماید. در این راستا بیش از 30 نفر از نویسندگان و استادان زبان روسی از ایران و روسیه مقالات و فایل های صوتی فرستاده اند. همچنین در این زمینه نشست هایی برگزار می گردد و آثار چخوف مورد آنالیز قرار می گیرد و به وسیله کانال شهر کتاب و اینستاگرام به اطلاع عموم خواهد رسید.

وی اظهار کرد: کتاب سرگذشت فلسفه غرب که به همت میثم محمدامینی ترجمه شده و نشر کرگدن این کتاب را منتشر کرده است، یکی از آثار نویسنده هایی است که در ایران با استقبال گسترده روبه روست. حال این سؤال ایجاد می گردد که چه ویژگی در آثار آلن دوباتن هست که این فیلسوف جوان نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها با اقبال مخاطبان روبروست و فلسفه را چگونه معرفی کرده و چه زمینه هایی را ایجاد نموده که توانسته مخاطبان زیادی را جذب کند؟

آثار دوباتن تلفیقی از روانشناسی، فلسفه و هنر است

محمدخانی مطرح نمود: باید آنالیز کنیم که نگرش دوباتن به فلسفه، روانشناسی و زندگی روزمره چه بوده است؟ زیرا آثار دوباتن تلفیقی از روانشناسی، فلسفه و هنر است و به همین دلیل رویکرد فلسفه دوباتن را رویکرد فلسفه زندگی نامیده اند، چون به زندگی روزمره توجه دارد.

وی اضافه کرد: کتاب های وی مخصوصاً کتاب سرگذشت فلسفه غرب که فیلسوفان زیادی را معرفی می نماید، کوتاه، بسیار ساده و روان است. بیشتر آثار و نگرش های آلن دوباتن با امور روزمره پیوند دارد، مثل داستان نویسی آنتوان چخوف که محور داستان زندگی روزمره آن موقع روسیه است و در آثار خود به لحظات کوتاه زندگی و سیر و سفر و جاهایی که رفته و همچنین به مسأله عشق پرداخته و این نشان می دهد که نگاه متفاوتی دارد. سؤالی که ایجاد می گردد، این است که آیا فلسفه در زندگی انسان موجب تغییر و دگرگونی می گردد؟

معاون فرهنگی مؤسسه شهر کتاب گفت: آلن دوباتن به سیر و سفر معنوی و جسمی اهمیت داده است و مجموعاً می توانیم بگوییم او فیلسوفی است که فلسفه را کاربردی کرده و به مواردی که مردم با آن در ارتباط هستند، مثل دوستی، عشق، سفر و ... در آثارش دیده می گردد ضمناًً رگه هایی از داستان، روانشناسی و طنز را در آثار دوباتن می بینیم که باعث شده مخاطب فراوانی پیدا کند و در نهایت وقتی به مجموعه آثاری که از آلن دوباتن ترجمه شده نگاه کنیم، می بینیم که کتاب های گسترده ترجمه شده است. از جمله آثاری که مخاطبان بیشتری داشته، کتاب های سیر عشق با ترجمه زهرا باختری، هنر، همچون درمان، ترجمه خانم مصباح، هنر سیر و سفر و یک هفته در فرودگاه است.

در ادامه این نشست، میثم محمدامینی، مترجم کتب فلسفی درباره کتاب سرگذشت فلسفه غرب توضیحاتی ارائه کرد و اضافه کرد: این کتاب معمولی نیست و پروژه عظیمی است که آلن دوباتن عنوان آن را مدرسه زندگی گذاشته، اگر فلسفه را شامل دغدغه های هستی شناختی، معرفت شناختی، اخلاقی و زیستی بدانیم، این کتاب بیشتر از جهت اخلاق و چگونه زیستن متوجه فلسفه است و به مؤلفه هستی شناختی تأکید ندارد. دوباتن یکی از محتواهایی که فراوری کرده و قابل دسترس است، کتاب زندگی است که در این کتاب چهار بخش اصلی شامل روابط، روابط زناشویی، شغل و درآمد و استرس و اضطراب را در نظر گرفته و ذیل این ها بخشی با عنوان فراغت آورده شده و بخشی از مطالبی که برای فراغت آورده مربوط به فلسفه غرب است که ما برای آن عنوان سرگذشت فلسفه غرب را انتخاب کردیم.

وی اظها کرد: کتاب سرگذشت فلسفه غرب، تاریخ فلسفه نیست، درست است شخصیت هایی در این کتاب هستند که در تاریخ فلسفه از آنها یاد می گردد، اما از وجه تاریخی به آنها نپرداخته و فارغ از بحث تاریخی می خواهد بگوید فیلسوف امروز چه حرفی برای گفتن دارد. ضمناًً این کتاب هیچ گونه ادعای جامعیت و دقت تاریخی ندارد و می خواهد بداند فیلسوفان به زندگی امروز ما چه یاریی می نمایند. دوباتن در کتاب مدرسه زندگی می گوید: زندگی ما 700 هزار ساعت است و وقتی برای تلف کردن نداریم و این تقریباً 80 سال می گردد و برای من 340 هزار ساعتش گذشته و تقریباً نصف دیگر مانده او خیلی مدرن به این مسأله پرداخته که از جمله بصیرت های روان است و خیلی در این کتاب جای محوری دارد.

محمدامینی با بیان اینکه از 25 فیلسوف در کتاب سرگذشت فلسفه غرب یاد شده است، اضافه کرد: افرادی که به زبان انگلیسی آشنا هستند، می توانند به سایت مدرسه زندگی دوباتن مراجعه نمایند. دوباتن درباره آثار خود می گوید: کارهایی می خواهم ارائه دهم که از نظرات نویسنده های مختلف در آن استفاده کرده ام وی همچنین می گوید: کتاب مقدس، الگوی من در تألیفاتم است. هر کدام از فصل های کتاب در سایت، ویدیویی 6 دقیقه ای دارند که خلاصه ای از مطالب فصل را راوی روایت می نماید. کتاب دارای عکس های زیادی است و به خواننده یاری می نماید تا به مطالب بیشتر پی ببرد.

با فیلسوفان خودمانی تر باشیم

وی در ادامه به چند نکته که دوباتن در این کتاب آنها را مطرح کرده اشاره نمود و اضافه کرد: همه مطالب این کتاب به یک اندازه اهمیت ندارد، بعضی مهمتر هستند و واقعا حیف است که به گوش علاقه مندان نرسد چون عصاره حکمت بشری هستند و این ها را می گردد از بین آثار کلیدی و اساسی جدا کرد. دوباتن در جایی می گوید: احترامی که برای فیلسوفان قائل شده ایم باعث شده که سدی دور آنها کشیده گردد که عموم به اینها دسترسی پیدا ننمایند و بهتر است با آنها خودمانی تر باشیم.

این مترجم کتب فلسفی مطرح نمود: از دیگر خصوصیات کتاب این است که تم رواقی دارد و فلسفه رواقی بدرد زمان های بحران می خورد، چون اضطراب و استرس از مسائل اساسی انسان هاست. از جمله مواردی که در این کتاب به آن اشاره شده، اضطراب است. اضطراب، فاصله بین آن چیزی است که می ترسیم شاید رخ دهد و آن چیزی که امید داریم رخ دهد. مثلاً می ترسیم شغلمان را از دست دهیم و امید داریم که ترفیع بگیریم. نویسنده معتقد است باید از خیر امید بگذریم و فرض کنیم بدترین بلا سرمان آمده یا درمورد خشم که صحبت می نماید می گوید ناشی از تصور نادرستی است که از هستی داریم و برآمده از ساده انگاری ما درمورد جهان است. درمورد توهم می گوید ما خود را مهم تلقی می کنیم و یک جور تصور بچگانه از جهان داریم و معتقد است باید این افکار را کنار بگذاریم و جالب است کتابه ایی که حس ناامیدی را القا می نمایند خوانندگان آنها اظهار می نمایند که این کتاب ها یاری کرده که به آرامش برسند.

بابک عباسی، نویسنده و پژوهشگر درباره کتاب سرگذشت فلسفه غرب با بیان اینکه این کتاب بر اساس رویکرد فلسفه عملی نوشته شده توضیح داد: فلسفه یکی از نظری ترین و انتزاعی ترین شاخه های معرفت انسانی است و این رأی نسبتاً جاافتاده ای است که شأن و وظیفه فلسفه نظر است و به عمل هیچ ربطی ندارد و این تلقی عجیب و غریبی نیست و وقتی می گوییم فلسفه، اولین چیزی که به ذهن مخاطب می آید این است که شاخه ای از معرفت است که درباره عالم و جهان نظریه سازی می نماید. یک جمله از مارکس است که می گوید: فیلسوفان تا به امروز جهان را تبیین کردند اما سخن بر سر تغییر آن است این تلقی امروزه جا افتاده است و این برداشتی جدید است. فلسفه در ابتدا این گونه نبوده و حتی بعضی معتقدند که فلسفه در شروع بر اساس دغدغه عملی شکل گرفته و برای احیای آن تلقی قدیمی از فلسفه، امروزه افرادی به فکر احیای این تلقی از فلسفه به معنای فلسفه عملی افتاده اند.

وی اظهار کرد: با این مقدمه می توانیم از دو معنا از فلسفه عملی صحبت کنیم دو معنایی که از هم متمایزند. معنای اول از فلسفه عملی، تفکر فلسفی و فلسفی اندیشیدن است و این همان سؤال قدیمی چه باید کرد؟ است که هم در فلسفه قدیم می بینیم و هم در فیلسوفان جدید قابل مشاهده است. فلسفه عملی در حقیقت یک فعالیت نظری است که می خواهد با استفاده از روش های فلسفی و بینش های فلسفی به این سؤال پاسخ دهد که انسان ها چگونه می توانند زندگی آگاهانه تری را سپری نمایند. فلسفه عملی به ما می گوید در زندگی به دنبال چه باشیم و همچنین می گوید خوبی های بنیادین کدام هستند و می گوید هیجان ها و کسب لذت چه جایگاهی باید داشته باشد. همچنین می آموزد وقتی پای انتخاب به میان می آید چگونه تصمیم بگیریم یا در مواجهه با بحران رابطه که امروز فراگیرترین بحران است چه عکس العملی داشته باشیم. بنابراین وقتی می گوییم رابطه از یک چند معنایی صحبت می کنیم که در فلسفه عملی به این ها پاسخ داده می گردد.

دانشگاه ها روایت کلاسیک از فلسفه عملی ارائه می دهند

عباسی مطرح نمود: معمولاً در دانشگاه ها روایت کلاسیک از فلسفه عملی مطرح می گردد مگر اینکه دانشجویی علاقه مند باشد و دنبال این مقولات برود. بنظر می رسد عمده مسائل انسان از جنس مسائل عملی است و مسائل عملی ما را به سمت مسائل نظری می کشاند. امروزه با بحران های فزاینده ای روبرو هستیم و دور نیست که فلسفه عملی جای متافیزیک را بگیرد و تبدیل به فلسفه اولی گردد. این حوزه از فکر، بدلیل رهایی بخش بودن مهم است. امروزه که دچار شرایط کرونا هستیم متفکران می گویند ما احتیاج به تجدید نظر در ارزش هایمان داریم و از این توضیحات می توانیم به معنای دوم فلسفه عملی برویم که عبارت از فلسفه به منزله راه و رسم زندگی و یک جور فیلسوفانه زیستن است.

وی در ادامه به فلسفه رواقی اشاره نمود که فلسفه رنج و شکست است و گفت: در حال حاضر و حتی قبل از بحران کرونا همه جهان بخاطر سلطه سرمایه داری و مصرف گرایی که با خود آورده دچار مسائل زیادی شده است. دوباتن تحصیل کرده فلسفه است و این کتاب را با رویکرد فلسفی نوشته با این نگاه که فلسفه چگونه می تواند در پیچیدگی های زندگی یاری کند و رویکرد او رواقی و پذیرش است و اسم مجموعه را مدرسه زندگی گذاشته و گله مند است که جای این آموزش ها در مدارس خالیست و نکته دیگر اینکه رویکرد دوباتن چندوجهی است با این هدف که هوش عاطفی ما را در برابر پیچیدگی های زندگی بالا ببرد.

یاسر پوراسماعیل، نویسنده، به عنوان آخرین سخنران این نشست گفت: کتاب سرگذشت فلسفه غرب شامل درس ها و نکته هایی است که می توانیم از فیلسوفان عظیم غرب از دوره یونان تا عصر حاضر بگیریم و دربردارنده نوشته هایی است که فیلسوفان درباره زندگی روزمره و دغدغه های روزمره بشر و تنهایی و غم و اندوه و رنج دارند.

وی اظهار کرد: شاید بهتر بود عنوان کتاب به جای سرگذشت فلسفه غرب عنوانی بود که واضح تر محتوای کتاب را بیان می کرد، مثلاً درس هایی از فلسفه غرب برای زندگی امروزی بود، چون عنوان حاضر شاید به ذهن مخاطب این را القا کند که با کتابی با سیر تحول و تکامل فلسفه غرب روبروست، چون ایده هایی در این کتاب گزینش شده که مربوط به زندگی روزمره و دغدغه های متعارف بشر است.

پوراسماعیل مطرح نمود: این کتاب یک خط سیری دارد که علاوه بر مسائل مربوط به روح و روان انسان به یکی از دغدغه های آلن دوباتن پرداخته است. وی معتقد است برای کنار آمدن با مسائل لازم نیست به خود امید تزریق کنیم و نباید تصور کرد که پایان شب سیه سپید است و برای جنگیدن با مسائل باید ناامیدی را کاملاً بپذیریم و اگر متوجه شویم که غم و اندوه اختصاص به ما ندارد در اینصورت راحت تر با رنج کنار می آییم و این بر خلاف آنچه هست که در کتاب های امروزی وجود دارد. آلن دوباتن معتقد است باید با خود ناامیدی به جنگ ناامیدی برویم یعنی باید باید ناامیدی را بپذیریم.

وی توضیح داد: اساساً درک پوچی جهان چیزی نیست که باعث خودکشی ما گردد، از قضا کسی که به پوچی پی ببرد تسلی می یابد و اینکه فردی دست به خودکشی می زند به این دلیل است که فکر می نماید موجود ویژه ای در جهان است. در کل ایده های بسیاری در کتاب مطرح شده است. مثلاً افلاطون درباره عشق و ارسطو درباره هنر خطابه می گوید.

کتاب سرگذشت فلسفه غرب(به روایت مدرسه آلن دوباتن)، تألیف آلن دوباتن، ترجمه میثم محمدامینی در 240 صفحه، شمارگان 1000 نسخه از سوی انتشارات نشر کرگدن روانه بازار نشر شده است.